Sáng 30/11, Quốc hội thông qua dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên với 461/463 đại biểu tán thành, có hiệu lực từ năm 2026.
Theo luật, các hình phạt áp dụng cho người chưa thành niên phạm tội gồm cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn.
Với người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi phạm tội, mức phạt tù cao nhất là 15 năm, thay vì 18 năm như quy định hiện hành trong Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017.
Người từ đủ 14 đến 16 tuổi phạm tội, hình phạt tù cao nhất là 9 năm, thay vì 12 năm theo Bộ Luật Hình sự hiện hành.
Tuy nhiên, với cả hai nhóm trên, việc giảm mức phạt tù không áp dụng với các tội Giết người; Hiếp dâm; Hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Cưỡng dâm người từ đủ 13 đuổi đến dưới 16 tuổi; Sản xuất trái phép chất ma túy.
Luật quy định, hình phạt cảnh cáo áp dụng với người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi phạm tội nghiêm trọng do vô ý, tội ít nghiêm trọng và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt.
Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên, sáng 20/11. Ảnh: Phạm Thắng
Người chưa thành niên phạm tội sẽ bị phạt tiền nếu có thu nhập hoặc tài sản riêng. Nhóm này sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ với tội rất nghiêm trọng do vô ý; phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng; người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng.
Luật mới giữ nguyên quy định không phạt tù chung thân hoặc tử hình người chưa thành niên phạm tội.
Loạt biện pháp xử lý chuyển hướng người chưa thành niên phạm tội cũng được luật quy định, để họ thay đổi nhận thức, sửa chữa sai lầm, gồm khiển trách; xin lỗi bị hại; bồi thường thiệt hại; giáo dục tại xã phường thị trấn; quản thúc tại gia đình; hạn chế khung giờ đi lại; cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến phạm tội; cấm đến địa điểm nguy cơ dẫn đến phạm tội; tham gia học tập, dạy nghề; tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; phục vụ cộng đồng; giáo dục tại trường giáo dưỡng.
Các tội không được áp dụng biện pháp chuyển hướng với người từ 14 đến dưới 16 tuổi, gồm: giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, sản xuất ma túy; phạm tội rất nghiêm trọng hai lần trở lên hoặc nhiều tội rất nghiêm trọng; tội đặc biệt nghiêm trọng.
Người từ 16 đến dưới 18 tuổi không được áp dụng biện pháp chuyển hướng khi tái phạm, tái phạm nguy hiểm; phạm tội nghiêm trọng do cố ý hai lần hoặc phạm nhiều tội nghiêm trọng; phạm tội nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng.
Người chưa thành niên đã được áp dụng biện pháp chuyển hướng mà phạm tội mới, cũng sẽ không được áp dụng biện pháp này nữa.